Begin dit jaar verscheen de roman Miss Austen, geschreven door Gill Hornby. Zij is de zus van Nick Hornby (bekend van de bestsellers About a Boy en High Fidelity) en getrouwd met de beroemde schrijver Robert Harris. Gill schreef pas op haar 54ste haar eerste boek. Miss Austen is haar derde werk.
Door Odette Snel
Een groot deel van het boek speelt zich af in het jaar 1840, in de pastorie van Kintbury, welbekend bij Jane en Cassandra als het thuis van de familie Fowle. De pastorie die Jane en Cassandra kenden, bestaat niet meer; deze werd in victoriaanse tijd vervangen door het huidige gebouw. Gill Hornby heeft het voorrecht om hier met haar gezin te wonen. In een interview vertelt ze dat ze een fascinatie heeft voor de persoon achter de genie en grapt ze dat ze zelf ook gewend was de achtergrondfiguur te zijn, met twee beroemde schrijvers om haar heen. Haar keuze om een boek te schrijven over Cassandra, Jane’s oudere zus, is daarom niet vreemd.
Over Cassandra zelf is weinig bekend. Wat wij van haar weten is dat zij aan het eind van haar leven de overgrote meerderheid van Jane’s brieven heeft vernietigd, waardoor er maar circa 160 brieven overgebleven zijn van de honderden brieven die Jane zou hebben geschreven.
In Miss Austen gaat Cassandra (inmiddels 67 jaar) op bezoek bij Isabella Fowle in de pastorie van Kintbury. De families Austen en Fowle waren nauw met elkaar verweven. Fulwar Craven was getrouwd met Elizabeth Lloyd, de zus van Jane en Cassandra’s vriendin Martha Lloyd (later getrouwd met hun jongere broer Frank Austen) en Mary Lloyd, de vrouw van hun oudste broer James Austen. Daarnaast was Fulwar Craven de broer van Thomas Fowle, de verloofde van Cassandra. Thomas vertrok om geld te verdienen voor hun huwelijk een jaar naar ‘West-Indië’, maar werd helaas ziek en overleed daar.
Op het moment dat het verhaal van Miss Austen begint, is Isabella bezig met het leegruimen van de pastorie, nu haar vader, Fulwar Craven, is overleden en de nieuwe dominee staat te popelen om de sleutel van het huis over te nemen.
Als beschermster van Jane’s nalatenschap beschouwt Cassandra het als haar taak om Jane’s reputatie hoog te houden.
Cassandra heeft twee belangrijke beweegredenen voor haar bezoek. Ze wil Isabella helpen een oplossing te zoeken voor diens thuisloze situatie. Maar Cassandra wil ook de brieven die zij en Jane hebben geschreven aan Elizabeth Lloyd opsporen en vernietigen, om te voorkomen dat deze in verkeerde handen vallen. Als beschermster van Jane’s nalatenschap beschouwt Cassandra het als haar taak om Jane’s reputatie hoog te houden. Iedereen die Jane’s werken en brieven heeft gelezen, is bekend met haar kritische toon en gevatheid. Gaandeweg het boek realiseert Cassandra dat de brieven vanwege een vermeende verliefdheid ook schade kunnen toebrengen aan haar eigen reputatie, mocht Jane’s boeken ooit weer populair worden.
De bemoeizuchtige bediende van Isabella, Dinah, maakt het Cassandra en haar brieven niet bepaald gemakkelijk, wat een aantal vermakelijke taferelen oplevert. Door het citeren van de (fictieve) brieven wordt er in het boek heen en weer geschakeld tussen het verleden en de gebeurtenissen tijdens Cassandra’s bezoek. Hoewel het boek over Cassandra gaat, komt het levensverhaal van Jane op de voorgrond. Duidelijk wordt hoe verbonden de zusters waren. Jane maakt zich druk over Cassandra na het overlijden van Thomas Fowle en het feit dat ze daarna niet meer aan iemand wil binden. Cassandra daarentegen maakt zicht druk over Jane’s gemoedstoestanden na het overlijden van hun vader tot aan de verhuizing naar Chawton.
In deze periode waren Jane en Cassandra niet alleen financieel afhankelijk van hun broers, maar ook als ze wilden reizen en een chaperone daarbij nodig hadden. Best ontroerend is te lezen hoe Cassandra zich gefrustreerd voelt als ze bij haar broer Edward en vrouw Elizabeth verblijft om te helpen bij de verzorging van een nieuwe baby, terwijl ze het liefst naar huis zou zijn gegaan om een sombere Jane bij te staan.
Het enige wat Jane in deze jaren heeft geproduceerd waren een paar hoofdstukken van het verder onafgemaakte boek The Watsons. Gelukkig komt hier verandering in als broer Edward de cottage in Chawton als hun nieuwe woning aanbiedt.
Natuurlijk zullen wij nooit weten wat Jane en Cassandra precies hebben gedacht en hebben gevoeld. Ook naar het karakter van Mary Lloyd, die in het boek overkomt als een naar egoïstisch persoon, kunnen wij alleen maar gissen.
Gill Hornby is er zeer in geslaagd deze speciale relatie mooi te beschrijven.
Wat wel zeker is dat Cassandra en Jane een heel unieke relatie hadden en Cassandra ervoor heeft gezorgd dat Jane’s huishoudelijke taken beperkt bleven, zodat Jane kon schrijven. We hebben helaas geen brieven van Cassandra aan Jane, maar uit de brieven van Jane aan Cassandra blijkt hoezeer Jane gesteld was op haar oudere zus.
Gill Hornby is er zeer in geslaagd deze speciale relatie mooi te beschrijven. Het is een gemakkelijk leesbaar boek, Jane’s brieven zijn uitmuntend en uit alles blijkt dat ze zich verdiept heeft in het leven van Jane en Cassandra. Ze heeft Austen experts Deirdre Le Faye, Maggie Lane en Hazel Jones laten meelezen, wat ongetwijfeld aan de kwaliteit heeft bijgedragen.
Miss Austen is (alleen in het Engels) te bestellen bij de betere boekhandel en online verkopers (ISBN 9781529123777 paperback). Waterstones heeft een extra mooie hardcover-uitgave van Miss Austen te koop.
Leuk recensie! Ik heb ook van het boek genoten.