EMMA. is niet alleen visueel spectaculair, maar heeft ook een warm kloppend hart

Door Karin Quint

De wereld van Emma Woodhouse is er in EMMA. (met punt) eentje die gemaakt is van pasteltinten. Je zou in de eerste seconden van de film zo maar het idee kunnen krijgen in een van de zoetste en lieflijkste adaptaties van Jane Austens vierde roman terecht te zijn gekomen. Maar regisseur Autumn de Wilde zet de kijker graag op het verkeerde been, wat resulteert in een verrassende, visueel spectaculaire, humoristische en moderne verfilming van Jane Austens twee eeuwen oude klassieker.

In de openingsscène zien we Emma Woodhouse (Anya Taylor-Joy) vergezeld van bedienden op weg naar de bloemenkassen van Hartfield. Ze hoeft geen vinger uit te steken: ze wijst aan wat ze wil hebben en een bediende knipt de desbetreffende bloem af. Het mag duidelijk zijn: Emma is door en door verwend. Maar het boeket waarvoor ze de bloemen laat afknippen blijkt niet voor haarzelf: even later staat Emma met tranen in haar ogen en boeket in haar handen voor de slaapkamerdeur van Miss Taylor, haar gouvernante die die ochtend zal gaan trouwen. Emma Woodhouse mag dan wel door en door verwend zijn, ze is ook gewoon een jonge vrouw die heel veel verdriet heeft van het aanstaande vertrek van haar surrogaatmoeder.

Onverstoorbaar

Autumn de Wilde laat voortdurend in EMMA. zien wat er onder het schijnbaar onverstoorbare uiterlijk van de inwoners van Highbury schuilgaat. De eenzaamheid van Emma nu haar gouvernante getrouwd is, de frustratie van Mr Knightley om een liefde die niet beantwoord wordt, de onzekerheid van Harriet Smith die zelf niet weet wie ze is en daarom gaat geloven dat ze de begeerlijke jonge vrouw van stand is die Emma beweert dat ze is: op subtiele wijze (en soms wat minder subtiel) krijgen we een beeld van het sociale mijnenveld dat het leven in een kleine gemeenschap rond 1800 was en de uitdagingen die sociale interactie, ook nu nog, met zich meebrengt. Hiermee komen De Wilde en scriptschrijver Eleanor Catton voor het eerst sinds de BBC-serie ‘Pride and Prejudice 1995’ dichter bij Austens originele werk dan welke verfilming ook.

Geen letterlijke adaptatie

Toch is EMMA. zeker geen letterlijke adaptatie van het boek. Hoewel in de gesprekken ruimschoots gebruik wordt gemaakt van Austens originele tekst, brengen kleine aanpassingen het hier en daar dichter bij onze tijd. Goed voorbeeld daarvan is de Emma’s schoffering van Miss Bates tijdens de Box Hill picknick, die veel grover overkomt dan het beschaafd klinkende ‘but you will be limited as to number–only three at once’ uit het boek.

Scriptschrijver Eleanor Catton koos ervoor om in deze verfilming nog meer de nadruk te leggen op de vriendschap tussen vrouwen, met name die tussen Emma en Harriet Smith (Mia Goth). Dat gaat ten koste van andere verhaallijnen – altijd onvermijdbaar wanneer een boek van bijna 500 pagina’s met een overvloed aan personages vertaald moet worden naar een film van twee uur. De geheime romance tussen Frank Churchill (Callum Turner) en Jane Fairfax (Amber Anderson) wordt slechts een kleine bijzaak. Mr Elton (Josh O’Conner) blijft als karakter helemaal aan de oppervlakte; zijn rol is vooral die van de komische noot in plaats van de ambitieuze, vol van zichzelf zijnde en kleinzielige jongeman zoals Jane Austen hem beschrijft.

Emma en Mr Knightley

Het laat wel meer ruimte voor de groeiende aantrekkingskracht tussen Mr Knightley (Johnny Flynn) en Emma. In Austens boek zien we de gebeurtenissen door Emma Woodhouse’s ogen en hebben we als lezer pas in de gaten hoe het zit als Emma dat ook heeft. Maar deze EMMA. is een onvervalste romcom en daar hoort een smachtende held bij. Een rol waar Johnny Flynn, met zijn melancholische blik, voor gemaakt lijkt te zijn.

Ook Anya Taylor-Joy is perfect gecast als Emma Woodhouse. Zoals al in de openingsscène te zien is, heeft ze er geen moeite mee om te schakelen tussen ‘queen bee’ en aandoenlijke jonge vrouw, en gaandeweg de film laat ze op subtiele wijze alle grijstinten daartussen zien. Met als hoogtepunt de gebeurtenissen op Box Hill, wat overigens voor alle acteurs de lakmoesproef is die ze met glans doorstaan.

Bill Nighy is een levendigere Mr Woodhouse dan we gewend zijn (maar net zo hypochondrisch als Austen hem beschreef) en zorgt voor de meest komische scènes. Miranda Hart ontroert als Miss Bates en Mia Goth is perfect als de onschuldige, wat onnozele Harriet Smith.

Oogverblindend mooi

Mochten we de prijs voor mooist uitziende Austen-verfilming mogen uitreiken, dan gaat die zonder discussie naar deze EMMA. De kostuums (ontworpen door Alexandra Byrne) zijn oogverblindend mooi, de filmlocaties groter en weelderiger dan Jane Austen ooit in haar leven gezien heeft. Wie weet dat Autumn de Wilde een gevierd fotograaf is, zal het niet verbazen dat iedere scène een plaatje is. De muziek (Isobel Waller-Bridge en David Schweitzer) is bijna een personage op zich, een commentator op de gebeurtenissen. Soms zo aanwezig dat het storend kan worden, maar op andere momenten weer verrassend en de situatie versterkend.

Vrijheden

Dat EMMA. het boek niet blindelings volgt, betekent ook dat De Wilde een aantal vrijheden met het verhaal heeft genomen. Vooral in de laatste 10 minuten laat ze Austens creatie los. Voor de die-hard Austen fan kan dat even schrikken zijn, maar wees niet bang: net als Austens Emma, komt deze EMMA. tot een zeer bevredigend einde.

Eindoordeel

⭐⭐⭐⭐

Jane Austen omschreef Emma Woodhouse ooit als ‘a heroine whom no one but myself will much like’. Maar het is onmogelijk om niet van deze Emma te houden. EMMA. is niet alleen mooi en komisch, maar heeft een warm kloppend hart en brengt Austens 200 jaar oude heldin wat dichter bij onszelf.

EMMA. draait vanaf 27 februari 2020 in de Nederlandse bioscoop.