Door Judith van Amelsvoort
“Dress was her passion. She had a most harmless delight in being fine…” Northanger Abbey
Festivalbezoekers bij The Pump Room in Bath
Festiviteiten
Gedurende de week werden er op verschillende locaties in Bath diverse festiviteiten georganiseerd. Zo was er in de Guildhall een authentieke Country Fayre, waar verschillende kraampjes linten, naaipatronen en hoeden verkochten. Bath leent zich net als in Jane Austens tijd uitstekend voor het opdoen van geschikte materialen. Catherine Morland in Northanger Abbey beaamt dit: “Bath is a charming place, sir; there are so many good shops here.” Naast kleding was er op de Country Fayre ook aandacht voor muziek, een absolute vereiste voor elke echte dame uit het Regency tijdperk. Zo waren er laat 18de eeuwse harpen te bewonderen en was er bijpassende bladmuziek te koop. Verder werden er de gehele week historische wandelingen georganiseerd. Bijvoorbeeld de wandeling Gambling, gossip and gallivanting door Bath, waarbij de laatste roddels en schandalen ten tijde rond 1810 uitgebreid besproken.
Dansworkshops mochten die week natuurlijk ook niet ontbreken. In de 19de eeuw hadden dames en heren de mogelijkheid op de dansvloer openlijk te praten en te flirten, zonder dat de omgeving daar teveel van zou merken. Zoals Austen zelf schreef: “To be fond of dancing was a certain step towards falling in love.” Dit was overigens ook het enige moment waarop men elkaar mocht aanraken, weliswaar met handschoenen aan. Helaas kwam het bij de dansworkshops vaak voor dat er meer dames dan heren in het gezelschap verkeerden. Gelukkig mocht dat de pret niet drukken. Ik voelde me des te vereerd toen ik door de Engelse heer Alfred ten dans werd gevraagd. Hij bleek met zijn negentig jaar nog even lichtvoetig te zijn als het jaar daarvoor. Een waar genot voor het oog was het Baroque Dance Display, waarbij de dansers getooid in prachtig versierde pruiken, Robe à la Françaises en bijpassende waaiers over de dansvloer zweefden. Ondanks dat het een eerdere periode weergaf dan die waarin Jane Austen leefde en schreef, was het voor deze kostuumhistorica een prachtige belevenis.
Judith van Amelsvoort en reisgenoot in regency-kostuum.
Gedurende de gehele week kregen mensen van alle rangen en leeftijden de kans om elkaar te ontmoeten en hun passie voor het werk van Jane Austen te delen. Een ander geliefd onderwerp was het maken van historische kostuums. Austen had immers een levendige interesse in kleding, wat onder meer blijkt uit haar brieven naar haar zus Cassandra. Ook al zijn niet al haar heldinnen er evenveel mee bezig, toch kunnen we met behulp van andere bronnen een goed beeld vormen van de historische kleding. Het festival bood hiervoor ook zeer informatieve lezingen, onder andere Bonnets to Boots, a Regency Lady’s wardrobe door Serena Dyer van Dressing History. Zij liet enkele replica’s van verschillende jurken van een Regency lady zien en toonde hun constructie door ze laag voor laag op een paspop aan te kleden. Hierbij werden de verschillende onderdelen en hun functie uitvoerig uitgelegd. Ook illustreerde zij de ontwikkeling in stijl over een tijdsspanne van ongeveer 20 jaar. Tot slot gaf Dyer informatie over materiaalkeuze en het gebruik van de juiste naaipatronen. Er bleken zoveel vragen vanuit het publiek te komen dat de lezing ruim een half uur uitliep. Dit is illustrerend voor de passie die de Austenfans hebben voor het bronnenmateriaal. Zo wordt er steeds gestreefd naar historisch correcte kleding.
Een andere populaire keuze is om een kostuum te laten maken naar een personage uit een Austen-film. Zo baseerde mijn reisgenoot zijn kostuum naar dat van Colonel Brandon uit Sense and Sensibility (Ang Lee 1995). Het zijn immers niet alleen dames die enthousiast worden over de mooie kostuums en de romantiek uit de verhalen van Austen. Elk jaar komen steeds meer heren naar het festival. Sommigen kiezen voor een rol als Dandy, en gaan als echte gentlemen gekleed, maar er zijn ook heren die de voorkeur geven aan een militair kostuum. In de Regency periode speelde namelijk de oorlog tussen Engeland en Frankrijk. Net als bij Lydia Bennet in Pride and Prejudice zorgde de aanwezigheid van mannen in uniform voor grote vreugde bij sommige dames. Dit jaar werd er ook meer rekening gehouden met de mannelijke participatie aan het festival, zo bleek uit de speciale georganiseerde mannenavond Fops and their fancies door de plaatselijke Dandy Beau. Voor ons was dit alweer de laatste avond in Bath. De damesavond bestond uit een high tea en de lezing : Persuading your hair Regency style. Gedurende de avond kregen we tips en instructies van haarstylist Felicite Gillham, die samen met haar collega op de set van de film Persuasion (2007) had gewerkt. Er werden twee kapsels voorgedaan, onderwijl er uitgebreid vragen konden worden gesteld. Na afloop werden er backstage foto’s getoond van de filmset. Er werden hierbij heel wat zuchten en gilletjes geslaakt bij het voorbijkomen van de acteur Rupert Penry-Jones. Jane Austen sloeg de plank niet mis toen ze schreef: “Next to being married, a girl likes to be crossed in love a little now and then.”
Schijn bedriegt
Ik moet tot de conclusie komen dat Bath in essentie weinig veranderd is met de tijd dat Jane Austen er woonde. Toen verbleven bezoekers in de stad voor korte periodes, of ook wel voor één season. Het was een van de geliefdste toeristische oorden van Engeland. Men kwam voor het ‘helende’ water uit de bronnen, om te dansen, om te paraderen door de straten met hun mooiste kleding, voor het drinken van thee in the Pump Rooms, voor het theater, het winkelen en het wandelen. Het was een plek om op adem te komen, om gezien te worden en om nieuwe mensen te ontmoeten. In Bath golden andere regels dan in de rest van Engeland, men was losser en er was tijdens de bals meer contact tussen de verschillende klassen onderling. De volgende ochtend werd echter alles weer vergeten en had men slechts een Bath acquaintance opgedaan. Families uit de rijke middenklasse kwamen vaak naar Bath op zoek naar een geschikte huwelijkskandidaat voor hun dochter. Tegenwoordig werkt dat toch iets anders. Maar schijn bedriegt wanneer je enkele verklede dames stiekem hoort praten over de zoektocht naar hun eigen Mr Darcy, want…wat is nu charmanter dan een man in een Regency kostuum?
Je hoeft gelukkig niet tot volgend jaar te wachten om te leren dansen. The Jane Austen Society Nederland verzorgt dansworkshops. Er worden ook andere activiteiten georganiseerd, zoals een Box-Hill Picknick en een bal op Slot Zeist.
Mocht je zelf zo’n mooi kostuum willen gaan maken, neem dan het advies van Jane Austen ter harte: “You’d like to know what colours I preferred? I wore a lot of pink, and green, and blue, and brown (dark brown), and yellow. In a word, almost all colours of whatever hue. But to give Edmund Bertram his just due, and to prove sweet Miss Tilney in the right, I think a woman looks her best in white.”
Websites:
The Jane Austen Society Nederland, www.janeaustensociety.nl en http://janeaustensocietynl.hyves.nl
The Jane Austen Centre in Bath : www.janeausten.co.uk
Voor informatie, nieuwtjes en het online ontmoeten van andere Austenites : www.janeausten.nl
Laat je eigen Regency baljurk op maat maken! Kijk voor meer informatie: www.thedancinggoddess.nl of mail naar thedancinggoddess2@gmail.com
www.dressing-history.co.uk
Literatuur:
P. Byrde, Jane Austen Fashion. Fashion and Needlework in the works of Jane Austen, 2008.
S. J. Downing, Fashion in the time of Jane Austen, Oxford 2010.
J. Forest, Jane Austen’s Sewing Box. Craft projects & stories from Jane Austen’s novels, 2009.
K. Paul and R. Harden, Jane Austen Film and Fashion, The Assembly Rooms & Museum of Costume Bath, Bath 2004.
Dit artikel verscheen eerder in in verkorte vorm in het bulletin van de NVKKMS.
Judith van Amelsvoort is Kunsthistorica MA, afgestudeerd in 2009 aan de Universiteit Leiden. Werkzaam als projectmedewerker Kostuum- en Modeprenten in het Rijksmuseum Amsterdam.
