‘Jane zou een roman over zichzelf bespottelijk hebben gevonden’

Anke aan het signeren. Foto: Monique de Wit

Tijdens een feestelijke boekpresentatie werd vorige week zaterdag Anke Werkers roman Jane Austen, onder vier ogen gepresenteerd. Boekhandel Livius de Zevensprong in Tilburg had flink uitgepakt met heerlijke hapjes en drankjes en muzikaal duo ‘In verwondering’ zorgde voor sfeervolle muziek. De opkomst was enorm!

Er waren praatjes van uitgeefster Wanda Gloude van Ambo|Anthos, mijzelf (Karin) en natuurlijk las Anke voor uit eigen werk. Namens JaneAusten.nl mocht ik Anke interviewen. Dat interview lees je hieronder.
Vergeet niet om mee te doen aan onze prijsvraag waarmee je een exemplaar van dit prachtige boek kunt winnen! Je kunt nog meedoen tot en met zondag 20 november.

Interview met Anke Werker

Foto: Saskia Aukema

Wanneer is Jane Austen in jouw leven gekomen?
‘Ze kwam in mijn leven op de middelbare school, toen ik moest lezen voor de lijst bij Engels. Ik koos Pride and Prejudice. Ik was geloof ik de enige leerling die plezier beleefde aan het verplichte lezen. Voor mij was het dé kennismaking met Engelse literatuur. Tijdens mijn studie literatuurwetenschap ben ik me gaan verdiepen in Jane Austen en de geschiedenis van haar succes. En ik ben er nooit meer van losgekomen.’

Wat sprak je in haar werk aan?
‘Haar stijl, het decor, de personages … Maar ook de humor en ironie in haar dialogen. Het feit dat ze aandacht had voor het alledaagse, voor het leven van gewone vrouwen. Al waren dat wel vrouwen van goede komaf natuurlijk. Ik heb bewondering voor het doorzettingsvermogen van Jane Austen. Het lag niet in de lijn der verwachting dat ze van schrijven haar beroep zou maken. Maar ze heeft het toch gedaan. In mijn ogen was ze een sterke vrouw, die inging tegen de algemene verwachtingen. Ik hou van eigenzinnige, krachtige vrouwen. Ze inspireren me.’

Op welk moment kreeg je het idee voor dit boek? Hoe is het proces daarna verlopen?
‘Toen ik een jaar of zes geleden in Chawton was, bij het woonhuis van Jane Austen (het Jane Austen’s House Museum) ontstond het eerste idee. Mijn dochters waren toen 6 en 9 en ze speelden in de tuin. Ik keek naar het huis en stelde me voor hoe een dag in het leven van Jane en Cassandra er zou hebben uitgezien. Er is best veel bekend over hun levens, maar ook weer heel veel niet. De echt kleine details van hun dagelijkse bezigheden, daar kunnen we alleen maar naar gissen. Zo ontstond het idee voor Janes dagboek. En daar ben ik mee aan de slag gegaan. Het was een verhaal dat langzaam groeide, in mijn vrije uren (ik werk als kinderboekenuitgever bij Uitgeverij Zwijsen). De eerste tijd kon ik er ongeveer een dag per week aan werken. De dagboekvorm paste goed bij mijn omstandigheden. Ik kon telkens een kort, afgerond stuk schrijven en het vervolgens weer loslaten voor een week. Het was niet ideaal, maar ik moest roeien met de riemen die ik had. Heel lang hield ik het voor mezelf. Was het mijn eigen project, waarover ik met niemand sprak. Uit angst dat het niets zou worden. Tot ik merkte dat het leuk was om er juist wel over te praten. En dat iedereen die ik erover vertelde enthousiast reageerde op mijn plannen. Via via is het manuscript begin dit jaar bij Ambo Anthos terechtgekomen. En zij zagen er iets in.’

Jane Austen, onder vier ogen speelt zich grotendeels af in het eerste jaar na Janes verhuizing naar Chawton. Waarom heb je juist voor deze periode gekozen?
‘Het is een periode uit het leven van Jane en Cassandra waarover relatief weinig bekend is. Er zijn geen brieven uit die tijd bewaard gebleven. Dat gaf mij de vrijheid om mijn fantasie de vrije loop te laten. Bovendien wijdde Jane zich vanaf die eerste tijd in Chawton geheel aan het schrijven. Een zeer interessante periode, waarin ze haar hart volgde en alles op alles zette om haar ambities waar te maken. In die gedrevenheid herkende ik iets van mijn eigen situatie en mijn eigen gevoelens.’

Er is veel over Janes leven bekend, maar ook heel veel niet. Was het moeilijk om de feiten met fictie aan te vullen? Waren de feiten niet te veel een keurslijf?
‘Gaandeweg kwam ik steeds meer te weten over Jane en haar familie. Een aantal keer heb ik dingen moeten schrappen of aanpassen omdat het niet mogelijk zou zijn geweest. En uiteindelijk heb ik me toch ook een aantal vrijheden gepermitteerd. Binnen de kaders van een roman mag dat, vind ik. Maar de kaders van de feiten waren binnen de kaders van de roman eigenlijk heel prettig. Ze vormden een raamwerk waarbinnen ik kon werken. Waarin ik details kon aanbrengen.’

Dit boek gaat niet alleen over Jane en haar zus Cassandra, maar ook nichtje Caroline speelt een belangrijke rol. Waarom juist zij?
‘Caroline staat symbool voor de generatie na Jane en Cassandra. Nichtjes Anna en Fanny kwamen er ook voor in aanmerking, maar uiteindelijk heb ik Caroline gekozen omdat ik de indruk kreeg dat ze in de latere jaren van Cassandra’s leven een bijzondere plek had ingenomen. Ze heeft Cassandra verzorgd toen deze op sterven lag. En Cassandra liet haar de schrijfkist van Jane na. Dat vond ik betekenisvol.’

De algemene opvatting is dat Jane en Cassandra al hun geheimen met elkaar deelden. Jij wijkt daarvan af. Is dat een bewuste keuze geweest?
‘Ik geloof dat er geen mensen bestaan zonder geheimen. Iedereen heeft wel iets waarvan hij of zij niet wil dat anderen het weten. Bij sommige mensen is het iets kleins, bij anderen is het heel groot. Er wordt inderdaad altijd gezegd dat Jane en Cassandra geen geheimen hadden voor elkaar. Maar ik kon me dat niet voorstellen. En zodoende heb ik geheimen voor ze gecreëerd. Terloopse geheimen die een eigen leven gingen leiden.’

Jane Austen heeft een nogal fanatieke aanhang. Hoe heb je het aangedurfd om toch een roman over ‘hun Jane’ te schrijven?
‘Toen ik met dit boek begon, ben ik daar helemaal niet mee bezig geweest. Het was een onderwerp dat me zo na aan het hart lag, dat ik niet anders kon dan erover te schrijven. Natuurlijk was ik me bewust van haar populariteit. Het was juist die populariteit die ik altijd zo fascinerend had gevonden. Pas later werd ik er door anderen op gewezen dat mijn boek mogelijk een beladen onderwerp had. Dat iedereen er iets van zou vinden. Maar laten we zeggen dat ik niet anders kon. Het was passie.’

Wat zou Jane hier zelf van gevonden hebben?
‘In mijn boek laat ik haar ambivalent zijn over haar verlangen naar roem en erkenning. In 1809 was er nog geen enkel boek van haar gepubliceerd. Maar toen Sense and Sensibility en Pride and Prejudice eenmaal verschenen waren, genoot ze van haar successen als schrijver, dat blijkt uit de informatie die bewaard is gebleven. Toch vermoed ik dat ze een roman over zichzelf bespottelijk zou hebben gevonden. En ze zou vast vinden dat ik haar veel te serieus heb gemaakt. Maar ik denk dat ze blij zou zijn met de rol die Cassandra in het verhaal heeft gekregen. Als ze alles geweten zou kunnen hebben over de geschiedenis van haar succes, zou ze waarschijnlijk blij zijn met die rol die haar zus daarin heeft gespeeld.’

Jane Austen, onder vier ogen is te koop in de boekwinkel en via Bol.com.