Recensie: Jane Austen at Home

Door Odette Snel

Afgelopen maand verscheen de biografie Jane Austen at Home, geschreven door Lucy Worsley, Engelands bekendste historica. Lucy staat bekend om haar persoonlijke inbreng in haar programma’s. Ze leeft zich zo in dat ze zich vaak voordoet als de hoofdpersoon. In deze biografie lijkt het alsof ze de gedachten van Jane weer tot leven probeert te brengen.

Helaas hebben wij van Jane alleen haar boeken en een selectie van haar brieven. Verder moeten we het doen met verhalen van nichtjes en neven en de eerste biografie van haar neef James Edward Austen-Leigh.
Hoe ze eruit zag, waarom ze tot bepaalde keuzes is gekomen, de relaties met haar familieleden, het blijft allemaal gissen.
En Jane maakt het ons ook niet gemakkelijk met wat Lucy haar ‘double voice’ noemt. Jane’s satire, zoals wij die kennen uit haar boeken, zien we ook terug in haar brieven. Deze satirische ondertoon van Jane is echter door de jaren heen niet altijd door een ieder als zodanig opgepakt.

Janes relatie met haar moeder

Een aantal thema’s komt regelmatig in deze biografie naar voren, zoals de relatie tussen Jane en haar moeder. In Janes boeken komen moeders niet zo best uit de verf. Mevrouw Bennet is hier een uitstekend voorbeeld van.
Janes moeder was nogal pessimistisch ingesteld en leed tevens aan hypochondrische buien. In een brief aan Cassandra schreef Jane over haar moeder: “She is tolerably well, although she would tell you herself that she has a very dreadful cold in the head”.
Lucy schrijft zelfs, nadat Jane en Cassandra terugkeerden in 1798 na een jaar boarding school: The return to the rectory house bears something of the clang of the prison door, for never again would Jane live for so long away from her mother.

‘Liefdesleven’

Een ander thema is waarom Jane nooit getrouwd is. Was Jane zich dermate bewust dat als ze zou trouwen, ze nooit meer tijd zou hebben om te schrijven? Heeft ze nooit de ware ontmoet?
Een aantal mannen hebben een rol gespeeld in het ‘liefdesleven’ van Jane, zoals Harris Big-Withers, wiens huwelijksaanzoek ze alsnog afsloeg en Tom Lefroy, wiens ‘morning coat’ iets te licht van kleur was naar Janes zin. Janes ‘double voice’ komt goed tot uiting in haar brief aan Cassandra, waarin ze schrijft over haar laatste avond met Tom Lefroy: “At length the day is come, on which I am to flirt my last with Tom Lefroy … My tears flow as I write, at the melancholy idea.” Door sommigen is deze brief beschouwd als geschreven door Jane met liefdesverdriet. Maar als je Janes overige liefdesverklaringen aan bijvoorbeeld dominee Papillon lees, kun je, aldus Lucy, er van overtuigd zijn dat het ironisch was bedoeld.

Maar het belangrijkste aspect uit deze biografie is wel het besef hoe uitzonderlijk het is dat Jane, ondanks vele tegenslagen, zich heeft kunnen ontwikkelen tot schrijfster van wereldformaat.

Plagiaat?

Ook het bezit van een huis is een belangrijk thema van dit boek en het heeft ervoor gezorgd dat Lucy is naar aanleiding van deze biografie beschuldigd van plagiaat van de boeken van Paula Byrne. Maar Lucy’s biografie gelezen hebbende, begrijp je waarom Lucy evenals Paula zoveel aandacht besteedt aan het feit dat dit zo’n rol heeft gespeeld in het leven van Jane.
Vrouwen in Janes tijd waren financieel afhankelijk van hun echtgenoot. Het moment dat Janes vader stierf, waren haar moeder, Jane en Cassandra afhankelijk van giften van Janes broers. Na een paar jaar van tijdelijke woningen, komt eindelijk het huis in Chawton tot hun beschikking. Helaas worden Janes laatste jaren beïnvloed door angst ook dit huis kwijt te raken.

Veelomvattend

Lucy’s biografie is zeer omvattend. Het verhaal begint met de komst van Janes ouders naar Steventon, geboorteplaats van Jane tot en met het zeer ontroerend geschreven hoofstuk over de laatste periode van Janes leven. Het geeft een goed beeld van het dagelijkse leven van de gentry rond 1800: de hygiëne, positie van de vrouw, gezondheidszorg, oorlogen etc.
Maar het belangrijkste aspect uit deze biografie is wel het besef hoe uitzonderlijk het is dat Jane, ondanks vele tegenslagen – zoals haar financiële positie, haar positie als ongetrouwde vrouw, haar gezondheid – zich heeft kunnen ontwikkelen tot schrijfster van wereldformaat.

Beeldend geschreven

Lucy heeft een heel fijne schrijfstijl, het boek leest heel vlot en is vrij beeldend geschreven. Zoals deze mooie passage die gaat over de kleine Jane die haar jongere broertje Charles aan de hand nam om Cassandra tegemoet te lopen die na een logeerpartijtje werd thuisgebracht door haar vader: You must know, as Jane died so young, that this story of her life does not end happily … Imagine Jane happy, if you will, life before her, running through the Hampshire fields on a summer’s evening eager to see Cassandra once again, and to bring her home.

Jane Austen at home is verkrijgbaar in onze webshop.