Jane Austen in Oxford: een verslag

Zelf ging Jane Austen er enkele maanden naar school. Haar vader en broers studeerden er. In de bibliotheek liggen Austens manuscripten tentoongesteld. En bij een van ’s werelds grootste boekhandels vind je rijen met mooie uitgaven van Jane Austens romans, biografieën en paraliteratuur.
In Oxford kun je als Janeite je hart ophalen. En helemaal afgelopen weekend, tijdens het Special Interest Event over Jane Austen aan Christ Church College.

Harry Potter
Het was een bijzondere ervaring: logeren in een bijna 500-jaar oude college in Oxford, in een studentenkamer met uitzicht over de uitgestrekte meadow. Het college waar Lewis Caroll zijn Alice in Wonderland schreef. En waar Harry Potter (in de film althans) op de 16e-eeuwse trap zijn eerste ontmoeting met professor McGonagall heeft. De even oude Hall, die voor de verfilming van Harry Potter in de studio werd nagebouwd, was helaas dicht wegens nodige restauratie. Normaal gesproken zouden de gasten daar drie keer per dag aan hebben kunnen schuiven voor het eten.

Thema
Maar we waren natuurlijk niet in Oxford voor het eten (hoewel dat er in overvloed was), maar om te leren over het werk en leven van Jane Austen. Thema was ‘Jane Austen’s Places, Inspiration and Imagination’. Er waren lezingen van diverse Austen grootheden. Zoals Dr Sandie Byrne – de director van het evenement –, professor Katrhyn Sutherland, Maggie Lane en professor Fiona Stafford. Het niveau was hoog; wie Janes boeken niet door en door kende, of niet op de hoogte was van verschillende feiten uit haar leven, zal een hoop gemist hebben bij een aantal lezingen.

De lezingen
Het Special Interest Event werd geopend met een lezing van Sandie Byrne over ‘Place and Displacement in Jane Austen’s Life and Literature’. De onzekerheid die Jane had over de plaatsen waar ze woonde (de plotselinge verhuizing naar Bath, de verhuizingen na het overlijden van haar vader etc.) resoneert in haar romans, was de stelling van Byrne.

Nazaat
Van een heel ander kaliber, maar zeker niet minder boeiend, was de lezing van Richard Knight, een directe nazaat van Jane Austens broer Edward. Hij erfde Chawton House en wist de toekomst van het landhuis veilig te stellen door het in erfpacht te verkopen aan ict-onderneemster Sandy Lerner. Zij vestigde er de Chawton House Library in. Knights lezing was gelardeerd met smakelijke verhalen en geestige opmerkingen. ‘Jane Austen saved the day’, zei hij. Want zonder de link met de beroemde schrijfster zou Sandy Lerner het niet hebben gekocht en zou het landhuis nu wellicht een ruïne of een golfhotel zijn geweest.

Karakter
Ook uit Chawton kwam Sarah Parry, de onderwijs- en bezoekersmanager van Chawton House Library. Zij vertelde over hoe de huizen in de romans van Austen iets zeggen over de smaak en het karakter van de eigenaar. En of ze ‘oud’ of ‘nieuw’ geld zijn; de bibliotheek van Pemberley ‘is the work of many generations’, zo zegt Mr Darcy – oud geld dus.

Bath, Londen en Oxford
Maggie Lane nam ons in haar verhaal mee naar Bath en de periode waarin Jane daar woonde. Dr Freya Johnson vertelde in sneltreinvaart over ‘Pleasure and Vice in Jane Austen’s London’. Professor Fiona Stafford zocht het dichter bij huis: Austen and her Oxford Men was het onderwerp van haar lezing. In hoeverre zie je iets van de relatie van Jane met haar studerende broers James en Henry terug in haar werk? Het is niet voor niks dat in haar romans bijna alle mannelijke personages die gestudeerd hebben naar Oxford zijn gegaan.

Manuscripten
Een van de hoogtepunten was Kathryn Sutherlands lezing over de manuscripten van Jane Austen. Jane schreef in kleine, zelfgemaakte boekjes; volgens Sutherland geeft dat een goed beeld van het zelfvertrouwen van de schrijfster.
Ook zeer leerzaam was de lezing van Sandie Byrne over de taal van Jane Austen en hoe sommige woorden door de eeuwen heen van betekenis zijn veranderd. Zoals het woord ‘nice’ dat van ‘foolish’, via ‘particular’ en ‘refined’ geëvolueerd is naar de betekenis die we tegenwoordig kennen, namelijk ‘agreeable’.

Eigen einde
Het weekend werd afgesloten met een lezing van Dr Gillian Dow, over de vele vertalingen die er zijn van Jane Austens werk en hoe moeilijk het is om Austens ironie in een andere taal te vangen. Interessant was haar verhaal over de eerste Franstalige vertaling van Sense and Sensibility uit 1813. De vertaalster, zelf een gerenommeerd schrijfster, was zo ontevreden over het einde van het boek, dat ze Austens einde verving door een eigen tekst.

Zelf de diepte in?
Wil je zelf ook eens wat dieper ingaan op het werk van Jane Austen? In Engeland worden bij verschillende universiteiten regelmatig online en offline cursussen en evenementen gehouden. Zo is er bijvoorbeeld deze zomer een summer course over Jane Austen’s England bij King’s College in Londen. En aan de universiteit van Oxford kun je dit najaar een online cursus volgen.