Door Anke Werker
Op zoek naar Jane Austen-gerelateerde berichten stuitte ik onlangs op een interview met schrijver Howard Jacobson. Hij omschreef zichzelf als ‘de Joodse Jane Austen’. Voeg daarbij het feit dat hij in 2010 de Man Booker Prize won en mijn belangstelling was gewekt.

Terwijl ik Jacobsons boek The Finkler Question las, moest ik denken aan een andere Engelse roman: Mr. Rosenblum’s List van Natasha Solomons. Beide boeken gaan over het verlangen van mensen om ergens bij te horen. De vraag is in beide gevallen of het mogelijk is om je aan te sluiten bij een nieuwe groep. Kan iemand zijn achtergrond loslaten en, vooral ook, staat de nieuwe groep het toetreden van een buitenstaander toe?

Beide boeken hebben het Joodse geloof en de Joodse cultuur als achtergrond, maar vanuit een compleet verschillend perspectief. In The Finkler Question idealiseert de hoofdpersoon het Joodse geloof van zijn beste vrienden. Niet in staat om van zijn leven een succes te maken (persoonlijk noch professioneel), idealiseert hij het geluk van zijn vrienden – dat volgens hem een gevolg is van hun geloofsovertuiging. Het is zijn ultieme doel om Jood te worden.

Mr Rosenblum’s List vertelt het verhaal van een Jood die in 1937 vanuit Duitsland vlucht naar Engeland. Deze hoofdpersoon wil integreren en koste wat kost een echte Engelsman worden. Hij doet er alles aan om zijn Joodse achtergrond van zich af te schudden en legt een lijst aan met Engelse gebruiken en gewoonten die, naarmate de jaren verstrijken, steeds absurdere vormen aanneemt.

Beide boeken zijn de moeite waard om te lezen. Solomons stijl is toegankelijk. Jacobson geeft meer stof tot nadenken. Maar wat is nu de link met Jane Austen? Interessant genoeg bevatten ze allebei een letterlijke verwijzing. In het geval van Mr Rosenblum’s List is dat in de aanwezigheid van ene Mr Austen. Deze man doet de hoofdpersoon denken aan ’that greatest of English novelists’. Dit leidt tot een overpeinzing over typisch Engelse ongeschreven regels, zoals wanneer je wel of niet een hoed draagt en wanneer je een visvork gebruikt. Dit zijn mooie voorbeelden van het soort vragen dat Jack Rosenblum bezighoudt.

In The Finkler Question wordt de identiteitscrisis van de hoofdpersoon onderstreept door zijn beroep: hij laat zich als dubbelganger inhuren. Zijn kameleontische voorkomen is zijn beste kwaliteit. Op een zeker moment wordt hij gevraagd te komen als Colin Firth in de rol van Mr Darcy. De gastvrouw van het feest heet daadwerkelijk Jane Austen.

En of Howard Jacobson echt een Joodse Jane Austen is? Er zijn zeker parallellen te trekken. Bijvoorbeeld de manier waarop Jacobson de personages weet te treffen. De humoristische weergave van zijn hoofdpersoon, Julian Treslove, doet denken aan Mr Collins uit Pride and Prejudice. Geen van beiden zijn ze zich bewust van hun eigen absurditeit. The Finkler Question is een filosofische komedie, grappig en met stof tot nadenken. Net als het werk van Jane Austen.

Bestel Mr. Rosenblum’s List bij Amazon.co.uk
Bestel Mr. Rosenblum’s List bij Bol.com
Bestel The Finkler Question bij Amazon.co.uk
Bestel The Finkler Question bij Bol.com

Anke Werker

Anke Werker (1972) studeerde af met de scriptie By a Lady, over de archetypen in Jane Austens romans en de verfilmingen daarvan. Ze is een groot liefhebber van de boeken van Jane Austen. En meer nog is ze gefascineerd door de wereldwijde belangstelling voor Jane Austen. Ze werkt aan een boek waarin beide liefdes gecombineerd worden.
Anke Werker is moeder van twee dochters en ze werkt als fondsredacteur. Voor JaneAusten.nl schrijft zij de tweewekelijkse column ‘Lieve J’.